1 sierpnia 2021

Prosta spółka akcyjna – jak założyć i dla jakich przedsiębiorców jest najbardziej atrakcyjna?

Do założenia prostej spółki akcyjnej nie trzeba mieć dużego kapitału, bo wystarczy nawet złotówka. W zamyśle ma to być prosta, innowacyjna i odformalizowana forma prowadzenia działalności gospodarczej. Warto jednak poznać szczegóły, zanim się na nią zdecydujemy.

1 lipca 2021 r. weszła w życie nowelizacja Kodeksu spółek handlowych (K.s.h.), wprowadzająca do polskiego porządku prawnego nieznany dotychczas typ spółki kapitałowej — prostą spółkę akcyjną (P.S.A.).

Owa zmiana jest częścią pakietu „100 zmian dla firm — Pakiet ułatwień dla przedsiębiorców” przygotowanego przez Ministerstwo Rozwoju, którego zakres przewiduje utworzenie nowego typu spółki kapitałowej, przeznaczonej w szczególności dla innowacyjnych przedsięwzięć opartych o nowe technologie.

Prosta spółka akcyjna łączy rozwiązania znane jak dotąd na gruncie polskiego prawa oraz wprowadza rozwiązania nowatorskie, zaczerpnięte m.in. z anglosaskiego, skandynawskiego i romańskiego porządku prawnego.

Jest swoistym uelastycznieniem przepisów regulujących spółkę z ograniczoną odpowiedzialnością i spółkę akcyjną. Dodatkowo, została rozwinięta o nowe konstrukcje prawne zapożyczone z bogatej praktyki legislacyjnej państw obcych.

Prosta spółka akcyjna: w jaki sposób założyć?

Do zawiązania P.S.A. wymagane jest zawarcie umowy spółki, której treść obligatoryjnie powinna określać:

firmę i siedzibę spółki,
przedmiot działalności spółki,
liczbę, serie i numery akcji, związane z nimi uprzywilejowanie, akcjonariuszy obejmujących poszczególne akcje oraz cenę emisyjną akcji,
jeżeli akcjonariusze wnoszą wkłady niepieniężne – przedmiot tych wkładów, serie i numery akcji obejmowanych za wkłady niepieniężne oraz akcjonariuszy, którzy obejmują te akcje,
jeżeli przedmiotem wkładu niepieniężnego jest świadczenie pracy lub usług – także rodzaj i czas świadczenia pracy lub usług,
organy spółki,
liczbę członków zarządu i rady nadzorczej, jeżeli została ustanowiona albo co najmniej minimalną i maksymalną liczbę członków tych organów,
czas trwania spółki, jeżeli jest oznaczony.

Zawarcie umowy spółki może nastąpić w formie aktu notarialnego bądź przy wykorzystaniu wzorca umowy, udostępnionego w systemie teleinformatycznym.

Akcjonariusze mogą skorzystać z elektronicznego wzorca umowy, jeżeli każdy z nich posiada aktywne konto w portalu S24, a na pokrycie akcji pierwszej emisji wnoszone są wyłącznie wkłady pieniężne. Umowę spółki zawartą przy wykorzystaniu wzorca podpisują akcjonariusze kwalifikowanym podpisem elektronicznym, podpisem zaufanym albo podpisem osobistym.

Po zawarciu umowy spółki powstaje prosta spółka akcyjna w organizacji, której przysługuje zdolność sądowa i zdolność do czynności prawnych. Do momentu rejestracji w Krajowym Rejestrze Sądowym pozbawiona jest natomiast osobowości prawnej.

Modele reprezentacji

Kolejnym z elementów niezbędnych do powstania prostej spółki akcyjnej jest powołanie organów uprawnionych do reprezentacji wymaganych przez ustawę lub umowę spółki.

Konstrukcja P.S.A. pozwala akcjonariuszom na dokonanie wyboru w zakresie reprezentacji spółki pomiędzy modelem dualistycznym, w którym kompetencje zarządcze i nadzorcze rozdzielone są pomiędzy zarząd i radę nadzorczą, a modelem monistycznym, przyznającym zarówno kompetencje zarządcze, jak i nadzorcze radzie dyrektorów.

Ustawodawca wskazuje, że pozostawienie akcjonariuszom swobodnego wyboru w sprawie rozwiązań organizacyjnych, pozwoli im na obranie modelu odpowiadającego indywidualnym potrzebom i preferencjom oraz wpłynie na efektywność rozwoju działalności.

Rozdzielenie kompetencji zarządczych i nadzorczych pomiędzy dwa odrębne organy uznawane jest za zaletę modelu dualistycznego, ponieważ stwarza możliwość do przeprowadzania efektywniejszej kontroli w spółce. Jednocześnie, nasila się jest ryzyko odsunięcia bądź całkowitego wyłączenia rady nadzorczej od prowadzenia spraw spółki, a także eskalacji asymetrii informacyjnej, co stanowi zagrożenie dla skuteczności nadzoru.

Zarząd uprawniony jest do kierowania spółką i reprezentowania jej wobec osób trzecich, rada nadzorcza natomiast sprawuje stały nadzór nad działalnością spółki. Rada nadzorcza jest organem fakultatywnym, o jej ustanowieniu decydują akcjonariusze.

Model monistyczny wprowadza organ nieznany dotychczas w polskim porządku prawnym — radę dyrektorów. Kompetencje rady dyrektorów obejmują zarówno prowadzenie spraw spółki, reprezentację, jak i nadzór nad jej działalnością.

Jego charakterystyczną cechą jest szeroka dowolność w zakresie rozdzielania kompetencji zarządczych i nadzorczych, która skutkuje możliwością dostosowania struktur organizacyjnych spółki do jej indywidualnych potrzeb.

Z drugiej strony nadanie jednemu organowi tak szerokiego spektrum kompetencji może rodzić poważne wątpliwości w zakresie efektywności sprawowanego nadzoru lub prowadzić do powstawania konfliktów interesów.

W celu uniknięcia wątpliwości akcjonariusze mogą zdecydować o podziale zadań zarządczych i nadzorczych pomiędzy członków rady dyrektorów i w jej ramach tworzyć mniejsze gremia z podziałem na dyrektorów wykonawczych i niewykonawczych.

Mimo ustanowienia przez spółkę podziału dyrektorów odpowiedzialnych za kwestie zarządcze i nadzorcze, poniższe sprawy będą wymagały uchwały rady dyrektorów jako całości:

podejmowanie decyzji o znaczeniu strategicznym dla spółki,
ustalanie strategii finansowych,
ustalanie strategii organizacyjnej spółki,
powołanie prokurenta.

Model monistyczny wzorowany na ustawodawstwie anglosaskim może być szczególnie atrakcyjny dla inwestorów zagranicznych, którzy chętniej będą wybierali znane im już rozwiązania.

Zgodnie z przepisami K.s.h. zarząd i rada dyrektorów muszą składać się z co najmniej jednego członka, natomiast jeżeli w spółce ustanawiana jest rada nadzorcza musi liczyć co najmniej trzech członków. W umowie spółki może zostać wskazana zarówno konkretna liczba członków organów, jak i przedział minimalny lub maksymalny stanowisk.

Kapitał akcyjny

Następną czynnością niezbędną do powstania P.S.A. jest wniesienie przez akcjonariuszy wkładów na kapitał akcyjny. Jest to kolejne obok rady dyrektorów nowatorskie rozwiązanie zastosowane w P.S.A. Kapitał akcyjny tworzony jest zamiast kapitału zakładowego, a jego minimalna wysokość wynosi 1,00 zł i nie jest wskazywana w umowie spółki. W związku z tym, dla P.S.A. nie ma zastosowania formalna procedura podwyższenia lub obniżenia kapitału zakładowego stosowana dla spółki z ograniczoną odpowiedzialnością lub spółki akcyjnej, do której skuteczności niezbędna jest zmiana umowy (statutu) spółki.

Kapitał akcyjny tworzą wkłady pieniężne lub niepieniężne, z wyłączeniem wkładów w postaci praw niezbywalnych lub świadczenia pracy lub usług, a jego wysokość określa zarząd na podstawie sumy wartości wniesionych wkładów. Oświadczenie wszystkich członków zarządu o wysokości kapitału akcyjnego składane jest wraz z wnioskiem o rejestrację do sądu rejestrowego. Umowa spółki może stanowić, że wkłady na pokrycie kapitału akcyjnego zostaną wniesione do spółki w całości w ciągu trzech lat od dnia rejestracji spółki.

Akcje w P.S.A. nie mają wartości nominalnej, w związku z tym w umowie spółki nie umieszcza się informacji o wartości nominalnej akcji. Ujawnia się natomiast liczbę akcji, serię, numery oraz ich cenę emisyjną.

Zgłoszenie spółki do KRS i CRBR

Zarząd lub rada dyrektorów składa wniosek do sądu rejestrowego o wpis spółki do Krajowego Rejestru Sądowego za pośrednictwem systemu teleinformatycznego eKRS. Wniosek podlega opłacie sądowej, która wynosi: 500 zł za wpis do KRS oraz 100 zł za ogłoszenie w Monitorze Sądowym i Gospodarczym. Jeżeli w imieniu spółki działa pełnomocnik, dodatkowo uiszcza się opłatę skarbową w wysokości 17 zł.

W przypadku umowy spółki zawartej w formie aktu notarialnego czas na złożenie wniosku o rejestrację spółki do KRS wynosi sześć miesięcy. Natomiast, w sytuacji gdy umowa spółki została zawarta przy użyciu wzorca termin ten wynosi siedem dni. Jeżeli organ reprezentujący spółkę nie zgłosi spółki do rejestru przedsiębiorców w terminach wskazanych powyżej, umowa spółki ulegnie rozwiązaniu.

Po uzyskaniu wpisu do KRS spółka nabywa osobowość prawną, wstępuje w prawa i obowiązki spółki w organizacji.

Dodatkowo, na podstawie przepisów ustawy o przeciwdziałaniu praniu pieniędzy i finansowaniu terroryzmu, organ uprawniony do reprezentacji spółki obowiązany jest do zgłoszenia spółki do Centralnego Rejestru Beneficjentów Rzeczywistych. Termin na dokonanie zgłoszenia wynosi siedem dni od dnia wpisu spółki do KRS (wpis konstytutywny) i należy go szczególnie pilnować, ponieważ za niedopełnienie tego obowiązku w terminie grozi kara pieniężna do wysokości miliona złotych. W tym miejscu warto wskazać, iż termin ten liczony jest od dnia wydania postanowienia o dokonaniu wpisu, a nie jego doręczenia.

Podsumowanie

Zmiany kodeksu spółek handlowych motywowane globalizacją i rewolucją technologiczną wychodzą naprzeciw postulowanej przez rynek potrzebie szybkości i elastyczności działania spółek. Rezultatem owej zmiany jest wprowadzenie do polskiego porządku prawnego nowego typu spółki kapitałowej.

Prosta spółka akcyjna może zostać utworzona w każdym celu prawnie dopuszczalnym, a zgodnie z założeniami ustawodawcy ma stanowić szczególnie atrakcyjną konstrukcję dla startupów i przedsiębiorstw innowacyjnych, które wykorzystują nowe technologie.

P.S.A. skupia w sobie cechy spółek kapitałowych, a ponadto wykazuje również elementy charakterystyczne dla spółek osobowych. Określana jako elastyczny typ spółki kapitałowej może być dostosowywana do indywidualnych potrzeb akcjonariuszy.

Podstawa prawna:

Klaudia Jędrzejczyk jest aplikantką adwokacką Loewen.